رفوگری فرش یا همان رفو کردن فرش هنر و مهارتی است که بعد از هنر قالی بافی بع میدان امده است و عامل ایجاد آن نیز نیازی بوده است که در رابطه با ترمیم و اصلاح انواع آسیب دیدگی‌های فرش و قالی به وجود آمده است. طبیعی است که هر فرش و قالی ممکن است در معرض آسیب دیدگی قرار گیرد و با گذشت زمان دچار آسیب ها و لطمه هایی شود. در نهایت تا زمانی که استفاده از فرش و قالی در خانه ها است هنر و مهارت رفو کردن فرش نیز همچنان مهم تلقی خواهد شد.
در اصل می توان گفت هنر رفو کردن فرش نیز به نوعی مکمل هنر قالی‌بافی می‌باشد. رفوگری فرش کاری است که معمولا برای انجام آن نیاز به داشتن تجربه و مهارت خاصی وجود دارد و اشخاصی که اقدام به رفوگری فرش‌های آسیب دیده می‌کنند باید سابقه طولانی در زمینه بافت فرش، رنگرزی، شناخت رنگ‌های فرش و مواد اولیه فرش داشته باشند تا رفو مورد پسندی ارایه دهد.
اهمیت رفو کردن فرش
اهمیت رفوگری زمانی خود را بیشتر نشان می دهد که فرش گران قیمت شما بر اثر عواملی همچون پوسیدگی، رطوبت، بیدزدگی، آتش‌سوزی و غیره آسیب ببیند. در چنین شرایطی به خوبی میدانیم که می‌توان از طریق مهارت رفوگری فرش آسیب هایی وارده را برطرف نمود و بدین ترتیب تا جایی که امکان دارد فرش را دوباره به حالت اولیه خود برگرداند.
همانطور که می دانید جایگزین کردن فرشی نو با یک فرش آسیب دیده هزینه های زیادی را به دنیال دارد. بنابراین تعویض فرش کار مقرون به صرفه ای نخواهد بود. از این رو می توان از رفو کردن فرش به منظور ترمیم و اصلاح آن استفاده نمود.
به همین منظور در این بخش از اینکاره جهت آگاهی علاقه مندان به معرفی وسایل و مواد لازم برای رفو کردن فرش و چند مورد از موارد معمول در زمینه ترمیم و رفوی فرش خواهیم پرداخت. فراموش نکنید که تعمیر و ترمیم فرش توسط اشخاص ناوارد ممکن است لطمات جبران ناپذیری را به بافت و ترکیب فرش شما وارد کند. به همین جهت بهتر است برای رفو کردن فرش با استفاده از دانش تخصصی، تکنولوژی، مهارت و تجربه صورت گیرد.
ابزار و مواد لازم جهت رفوگری فرش
برای رفو کردن یک فرش نیاز به وسایل محکمی داریم که اکثر آن‌ها معمولا در خانه موجود است و می توانیم با استفاده از آن‌ها برای ترمیم و رفوی سطحی فرش کمک بگیریم. برای این که بتوانیم بهترین نتیجه را در زمینه رفوگری فرش بگیریم بهتر است از نخ، خامه و شیرازه‌ای استفاده کنیم که رفوگران حرفه‌ای از آن‌ها برای رفو کردن استفاده می‌کنند. برای رفو کردن، وسایل زیر را لازم داریم:
وسایل برش و قیچی
وسایل برش: چاقو، گوه تیز و محکم یا تیغ تیز لبه‌دار برای بریدن فرش یا مرتب‌نمودن لبه‌های ساییده‌شده فرش. قیچی سبک به‌منظور برش یا کوتاه کردن
سوزن
سوزن رفوگری (محکم) که طول آن حدود ۵ تا ۷.۵ سانتیمتر باشد یا سوزن قلابدوزی (محکم) با نمره ۳.۵ و یا سوزن خیاطی درشت مثل سوزن جوالدوزی.
نخ
بهترین نخ برای رفوگری فرش، نخ فرش بافی لینن بعلت محکم بودن ان است. نخ لینن را می‌توان از فروشگاه های فرش فروشی یا مبل فروشی تهیه کرد.
انگشتانه
برای این که حین رفو کردن فرش نوک تیز سوزن رفوگری در انگشتمان فرو نرود می‌بایست حتما در موقع انجام کار از انگشتانه استفاده کنیم.
شیرازه
شیرازه جناغی که پهنای تقریبی آن ۰.۵ سانتیمتر است و رنگی متناسب با فرش دارد بهترین گزینه برای شیرازه دوزی در لبه‌های بی‌محافظ فرش به شمار می‌رود. لازم است بدانید نوار جناغی که در خیاطی مورد استفاده قرار می‌گیرد جهت شیرازه دوزی فرش‌ها بیش از اندازه سبک است.
ریشه
ریشه اکثر فرش ها نیز از جنس پنبه می باشد. البته ریشه هایی که از جنس پشم یا لینن هم وجود دارد. ریشه را می‌توان از فروشگاه های فرش یا مبل به صورت متری تهیه کرد
خامه فرش‌بافی
خامه فرش‌بافی درمورد رفو کردن فرش بهترین گزینه برای پر‌کردن نقاط ساییده شده و خالی فرش به وسیله گره و پرز جدید می باشد. به این دلیل که خامه استحکام بالا و خاصیت ارتجاعی دارد و در برابر ساییدگی نیز مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهد.
روکش، وصله و آستر
برخی از تولید کنندگان فرش یا فرش بافان برای رفو کردن لبه‌های پوسیده‌ی فرش‌ها از روکش‌های خاصی استفاده می کنند. برای تهیه آستر و وصله می توان از موادهای محکم استفاده کرد. به عنوان مثال تکه پارچه ای محکم، ساک خرید، تکه کرباس یا روکش ماشین برای این کار مورد استفاده قرار می گیرد.
قلاب
برای جایگزین کردن پرزهای ساییده شده یا رفو‌کردن، زدگی و اصلاح نخ‌های بیرون زده چله از بین پرز فرش نیازمند قلاب قلابدوزی پلاستیکی یا استیل هستیم.
آماده‌سازی قبل از رفو کردن فرش
قبل از رفو کردن فرش بهتر است فرش را به وسیله جارودستی یا جاروبرقی تمیز کنیم. در صورت لزوم فرش را با احتیاط بشوییم تا مبادا فرش هنگام شستشو صدمه بیشتری ببیند.
رفو کردن فرش با لبه های ساییده
برای رفو کردن فرشی با لبه‌های ساییده شده، حاشیه های پوسیده، ریشه پوسیده و مواردی این چنین باید شیرازه دوزی و یا پرداخت ریشه فرش انجام شود. لازم است بدانید اولین کار مربوط به رفو کردن فرش جدا کردن قسمت های ساییده شده یا پوسیده از فرش است. این کار را باید از عمیق ترین قسمت آسیب دیدگی شروع کرد.
قسمت آسیب دیده را با استفاده از قیچی های مذکور، چاقو و غیره از پشت فرش می برید. ترجیحا تکه های قابل استفاده ان را نگه دارید تا شاید برای رفو کردن به وجود آن‌ها نیاز پیدا کنید. اگر شدت ساییدگی لبه های فرش زیاد باشد یا قصد تقویت لبه ها را داشته باشید تا از این طریق پرداخت محکم تری انجام دهید بایستی در ابتدا لبه فرش را بپوشانید و بعد از ان شیرازه را بدوزید یا ریشه‌ها را وصل کنید.
توجه داشته باشید که اگر در هر دفعه فقط تکه کوچکی از لبه ساییده شده را بر می‌دارید و ریشه یا شیرازه را می‌دوزید، می‌توانید برای صرفه جویی در زمان از پوشاندن لبه‌های فرش صرف نظر کنید. در هر صورت بهتر است در عمل رفو کردن فرش کمترین مقدار از لبه‌های فرش را برداشت کنید.
